İş insanı Şemsettin Sirer’in, dönemin en ünlü ve en başarılı mimarı olan Sedad Hakkı Eldem’e 1965-1967 yılları arasında yaptırdığı Yeniköy’ün en güzel yalılarından Sirer Yalısı’ndaki ‘tadilat’ büyük tepki çekiyor. Dünyaca tanınan mimar Eldem’in imzasını taşıyan yalı, mimarlık kitaplarına giren, birçok araştırmaya konu oldu. Yalı günümüze kadar birçok kez el değiştirdi. Yalının yeni ev sahibi Doruk Kaya. İnşaat, turizm, enerji, tarım, perakende gibi birçok farklı sektörde faaliyet gösteren Kaya Holding Yönetim Kurulu üyesi olan iş insanının da bu bölgede yaşadığı ve sık sık inşaatı takip etmek için yalıya geldiği belirtiliyor.
BEYNİMDEN VURULMUŞA DÖNDÜM
Yalının el değiştirmesinin ardından tadilat adı altında başlayan çalışmaları ilk olarak Yüksek Mimar Serkan Ennaç fark etmiş. Bu yılın başlarında bölgedeki gezileri sırasında burada bir ‘tadilat’ın başladığını fark ettiğinde hemen gidip oradaki inşaat mühendisi ile konuştuğunu Patronlar Dünyası’na anlatan Ennaç, “Yalının dış cephesin, orijinalliğine dokunmayacaklar di mi diye sordum ve evet yanıtını aldım. Ama yine çevredekileri, vatandaşları, bölgedeki insanları ‘bu yalıya sahip çıkın’ diye defalarca uyardım. O bölgede yaşamadığım için gelişmelerden mimar Emre Arolat’ın bana attığı bir fotoğrafla haberdar oldum ve o fotoğrafı gördüğümde beynimden vurulmuşa döndüm. Binayı adeta alaşağı etmişler. Yıkmamışlar ama yıkmaktan beter hale getirmişler. Kanun, Boğaziçi İmar hiç kimse de oralı olmamış. Ben gördüğümde inanın ağladım. Bu binayı dünyada herkes tanıyor. ” diye anlattı.
HERKESİN GÖZÜ ÖNÜNDE OLDU
Ennaç, neler olduğunu ve neler yapıldığını ise şöyle yazdı;
“Yol cephesinde çatı katına pencere de açılarak oda ekleniyor, yol cephesindeki merdiven kaldırılıyor ki sadece o merdiven ders kitabı olurdu. Yapının 3 cephesinde büyük değişiklikler yapılıyor ve kimliği / dili yok ediliyor, rengi değişiyor. Öndeki bahçedeki tüm peyzaj ki bu da Eldem’in cm2’sine kadar titizlikle çalıştığı bir alan tamamen yok ediliyor, zarif bahçe korkulukları sökülüp atılıyor. İçerlerin tamamen yok edildiğine zaten çeşitli fotoğraflardan da şahit oluyoruz. Tüm bu olanlar Yeniköy’de herkesin gözü önünde oluyor. Yapı gizlenebilir bir konumda değil. Dev bir bahçe içinde kimselerin göremediği bir noktada değil! Kimse de dur dememiş. Yetkili makamlar öncelikli olarak… Yazıktır! Gördüğümde içim yandı.
Bu ihanetin parçası olanları da insafa, sağduyuya çağırıyorum. Yetkili makamları da görevini yapmaya… Bu binayı tekrar eskiden görebildiğimiz cephe özelliklerine tekrar kavuşturalım. Bana en garip gelen şey kesinlikle dönüşümü yapanların mimar olması. Sonrasında ise mülk sahiplerinin “aslında neye sahipken neye çevirdiklerinin farkında olmaması”. Bir gerçek var ki mimar da mülk sahibi de büyük bir mimari eserin yok edildiğinin farkında olarak buna giriştiler.”
AĞZINI YÜZÜNÜ DAĞITMIŞLAR
Ünlü mimar Emre Arolat da sosyal medyasında yalının önünden geçerken gördükleri karşısında büyük bir şok yaşadığını ve gözlerine inanamadığını dile getirirken, “Yıllar içinde defalarca krokisini çizdiğim, hem dışının hem de içinin oransal zarafetinden her defasında çok etkilendiğim bu yapıya yaklaşırken yine çok heyecanlanmıştım oysa. Abartmadan söylüyorum, önce farklı bir yere geldiğimi, Sirer yalısının yerini karıştırdığımı düşündüm. Neden sonra kendime geldim ve nasıl tanımlayacağımı bilemediğim bu zulmün, bu zorbalığın farkına vardım.
Bu lümpence yaklaşımda, Sedad Eldem’in bu nadide yapısının katledilmesinde sorumluluk sahibi olan kim varsa onları bu vahim yanlışı düzeltmeye davet ediyorum. Başka yapı mı kalmadı efendim ağzını yüzünü dağıtacak, içine kat ekleyip saçağının üzerine gecekondu pencereleri açılacak, yan cephesine soysuz sopsuz bir mimari yaklaşımla tuhaf kabartmalı süsler eklenecek?
TEK KELİMEYLE AYIPTIR
Hadi diyelim ki parayı basıp bu yapıyı satın alan kişi böylesi bir binanın ne denli önemli bir hazine olduğunu bilecek derinliğe, yetkinliğe ya da bilince sahip değil; ama burada en azından bu berbat tasarımı yapan ve ilgili resmi kurumlara onaylatan bir mimar vardır değil mi? O da mı önemsemiyor bu nadide yapıyı? Onun da mı umurunda değil Sedad Eldem? Peki ya onaylayan? Evet, resmi kurum demişken… Gerçekten onaylandı mı bu tadilat? Peki ya denetleyen? Hem de Boğaziçi’nde… Ayıptır efendiler. Tek kelimeyle ayıptır!”
İZİN VAR MI YOK MU ONU ÖĞRENECEĞİZ
Mimar Sedat Hakkı Eldem’in varislerinin avukatı Bülent Görür de, konunun takipçisi olduklarını belirtirken, “Mimar Sedat Hakk Eldem’in eserlerinin büyük çoğunluğu korunması gereken kültür varlığı olarak tescil edilmiş durumda. 1990 senesinde Türk mimarlığına yaptığı katkılar, geleneksel Türk sivil mimari araştırmaları ve Türk mimarisinden esinlener yaptığı eserleri nedeniyle Sedat Hakkı Eldem’in mimarlığını yaptığı Sirer Yalısı da koruma altına alındı. Koruma altına alınan yalıya böyle bir müdahalede bulunuldu. Burada izin var mı yok mu öncelikle bunu öğreneceğiz. Korunması gereken Kültür Varlığı olarak tescil edilmiş yapılarda hiçbir şey yapılmaz diye bir şey yok ama izinle sınırlı olarak yapılabilir. İzin alınsa bile ön cehheye bir şey yapılamaz burada paramparça hale gelmiş. Bunların hepsini araştırarak konunun takipçisi olacağız”diye konuştu.
ORJİNAL HALİYLE KALACAK
Tartışmalara konu olan tadilatla ilgili olarak görüştüğümüz iş insanı Doruk Kaya ise durumla ilgili şunları söyledi;
“Birebir dış cephenin hepsi korunacak şu anda imalat halinde. Bir iki hafta sonra orijinal rengiyle göreceksiniz. Tadilat devam ediyor ve herhangi bir değişiklik de olmayacak.
Burası 60 küsür yıllık bir bina. Ahşaplar çürümüş durumda. Biz ön cephedeki ahşapları vernikleyip aynı rengiyle koruyacaktık ama ahşap perişan bir haldeydi. O yüzden orjinaline sadık kalacak şekilde yenileniyor ve eski kahverengi haline dönüştürülecek. Zaten bir iki hafta sabretseler görülecek. Herhangi bir değişiklik olmayacak. İlk haline dönecek.”
Ön cephede pencere açılmasıyla ilgili soruya da Kaya, “Onların hepsi kaldırıldı onlar kalmadı. İmalatta bir sıkıntı olmuş hepsi düzeltildi” yanıtını verdi.
patronlardunyasi.com
